Yunanistan ve Güney Kıbrıs’ın Doğu Akdeniz’de İsrail’le birlikte en sıkı müttefiki Mısır, hafta içinde deniz sınırlarını tanımlayan yeni bir hamleye girişti. Mısır lideri Abdulfettah Sisi’nin imzasıyla resmi gazetede yayımlanan kararname, 595/2022 numarasını taşıyordu. Mısır’ın batı deniz sınırlarına ilişkin kararname, doğrudan Türkiye ve Libya arasındaki anlaşmaları hedef aldı.
Atina ve Kahire, Doğu Akdeniz krizinin parladığı 2020 yazında apar topar bir deniz yetki alanları anlaşması imzaladı. 17 senelik müzakerenin sonucunda atılan imzalar, Türkiye ve Libya arasında Kasım 2019’da varılan anlaşmaya bir yanıt niteliği taşıyordu.
Söz konusu anlaşma, Girit ve Rodos adalarından başlayarak Mısır’ın kıta sahanlığı ile dikey bir koridor oluşturulmasını öngörüyordu. Anlaşma, Antalya Kaş’ın karşısında yer alan Meis Adası’nı ise pas geçiyordu.
2020’DE KIYISINDAN GEÇTİ
Kaş’a yalnızca iki kilometre, Yunanistan ana karasına 580 kilometre mesafede olan, 10 kilometre kare yüzölçümlü Meis Adası, oldukça kilit konumda. Atina, küçük adanın ‘kıta sahanlığı’na sahip olduğunu savunarak Türkiye’yi Doğu Akdeniz’de Antalya Körfezi’ne hapsetmeyi deniyordu.
Türkiye ve Yunanistan arasındaki soruna Ağustos 2020’deki anlaşmayla doğrudan taraf olan Mısır, Atina’nın bastırmasına karşın başta Meis olmak üzere Yunan adalarının kıta sahanlığını tam etki ile kabul etmedi.
Mısır, hidrokarbon faaliyetleri için çıktığı ihalede, ilan ettiği alanı 28’inci meridyenin doğusunda, yani Türkiye’nin Birleşmiş Milletler’e (BM) bildirdiği Türk kıta sahanlığının güneyinde sınırlandırdı.Ankara, 2013’ten bu yana ilişkilerin donduğu Kahire’nin jestine iyi niyet açıklamalarıyla yanıt verdi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Mısır’ın Türk kıta sahanlığına saygı gösteren adımını olumlu karşıladığını söyledi.
Aradan iki yıl geçtikten sonra, Türkiye ve Mısır arasındaki buzlar eridi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Mısır lideri Sisi ile Katar’daki Dünya Kupası açılışında görüştü.
Türkiye ve Mısır liderlerinin el sıkışmasının Doğu Akdeniz’deki dengeleri nasıl değiştireceği tartışılırken, Sisi’den sürpriz bir çıkış geldi. Mısır liderinin imzaladığı kararnamede, şu ifadeler yer alıyor:
TÜRKİYE’DEN TEPKİ
Libya, Sisi’nin kararnamesini ‘tek taraflı’ olarak niteleyip reddetti. Türkiye iseMısır’ın 9 coğrafi koordinatla tek taraflı olarak belirlediği Libya’yla deniz yan sınırının Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki kıta sahanlığına girmediğini ifade etti.
Diplomatik kaynaklar, söz konusu deniz yan sınırının hangi sınırlandırma metoduyla belirlendiğinin, özel/ilgili coğrafi koşulların dikkate alınıp alınmadığının ve hakkaniyet ilkesine tümüyle riayet edilip edilmediğinin belli olmadığını vurguladı.
Ankara’ya göre, çizgi Mısır ve Türkiye ana karaları arasındaki orta hattın batısında çizildiği için Libya’nın kıta sahanlığı haklarını ihlal ediyor.
ŞARKUL AVSAT: AÇIK MESAJ
Mısır medyası, Sisi’nin kararnamesini olduğu gibi sayfalarına taşıdı. Suudi Arabistan sermayeli Şarkul Avsat gazetesi, Sisi’nin kararnamesinin Türkiye’nin desteklediği Libya’daki ulusal mutabakat hükümetine açık bir mesaj olduğu yorumuna yer verdi.
Yunan Kathimerini gazetesi, ‘Sisi’nin Ankara ve Trablus’a mesajı: Türkiye ve Libya anlaşmasına takoz’ başlığını attı. Gazete, bir diğer haberinde ise, ‘Girit’e çifte kalkan: Sisi’nin Libya ile deniz sınırları kararnamesi ne anlama geliyor?’ dedi.
Atina’nın deniz sınırını Girit’in güneyine doğru genişlettiğini ve Amerikan ExxonMobil şirketine hidrokarbon arama izni verdiğini hatırlatan Kathimerini, Mısır’ı Doğu Akdeniz’de en büyük etkiye sahip bölgesel unsur olarak tanımladı.
‘TESADÜF DEĞİL’
Türkiye-Libya anlaşmasının bir darbe daha aldığını ileri süren gazete, yeni kararnamenin deniz sınırını Ağustos 2020’de imzalanan Mısır-Yunanistan anlaşmasından bile daha batıya çektiği yorumunu yaptı. Ankara ve Trablus arasındaki anlaşmaya göre Girit’in güneyinin Türkiye’nin hedefine girdiğini kaydeden Kathimerini, Sisi’nin hamlesinin Yunanistan’ın en büyük adasını kuşattığını yazdı.
Haberinde bir Doğu Akdeniz haritası yayımlayan gazete, ayrıca, Sisi’nin Türkiye ve Libya’nın Birleşmiş Milletler’e (BM) sunduğu mektubun hemen ardından söz konusu adımı attığını vurguladı.
Pire Üniversitesi’nden Prof. Petros Liakouras, Kathimerini’ye Sisi’nin kararının Yunanistan’a yardım ettiğini, Türkiye kıyılarının Libya’dan görünürlüğüne daha fazla set çektiğini söyledi.
Panteion Üniversitesi’nden Prof. Kostas Yfantis ise, Kathimerini’de yayımlanan makalesinde Sisi’nin imzasının Yunanistan ve Mısır arasındaki 2020 anlaşmasını doğruladığını savundu. Mısır’ın seçimini yaptığını yazan Yfantis, Atina ve Kahire arasındaki anlaşmanın Türkiye, Libya, Mısır ve Yunanistan’ın hak ettiği bölgedeki anlaşmazlıklarda kapsamlı bir çözüm için temel olduğunu ileri sürdü.
Yunanistan’ın 2020 yazında Mısır’la imzaladığı anlaşmayı eleştirenlerin bile şimdi değerini kavradığını savunan Yunan profesör, Atina’nın Doğu Akdeniz satrancında kendisini memnun hissedebileceğini iddia etti.
Skai televizyonu, ‘Mısır Türkiye-Libya anlaşmalarını reddetti’ başlığını tercih etti. Kanalın İstanbul muhabiri Manolis Kostidis, canlı yayın bağlantısında, Sisi’nin hamlesinin Türkiye’yi dışarıda bırakarak haritada Mısır, Yunanistan ve Libya arasında müzakere edilecek bir alan bıraktığını savundu.
‘Mısır’ın kararnamesi Ankara’ya yeni baş ağrısı getiriyor-Sisi’nin hamlesi Libya’yı sıkıştırıyor’ diyen To Vima gazetesi, Mısır liderinin Ankara’nın BM mektubundan bir gün sonra kararname imzalamasının tesadüf olmadığını ileri sürdü. Gazete, Kahire’nin duyurduğu deniz yetki sınırlarının Ankara ve Trablus anlaşmasını fiilen iptal ettiğini de iddia etti.
CNN Yunanistan, ‘Mısır Türkiye’nin planlarını engelledi’ ifadesinin yer aldığı haberinde, Sisi’nin kararnamesinin ardından Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias ile Mısırlı mevkidaşı Semih Şükri arasında bir telefon görüşmesi gerçekleştiğini yazdı.
Yunanistan’ın popüler internet sitesi in.gr, ‘Sisi’nin Türkiye ve Libya’ya mesajı-Sandalyesiz diyalog masası’ başlığıyla bir habere yer verdi. Haberde Ankara’nın tepkisi aktarıldı ve Türkiye’nin mümkün olan en kısa sürede Mısır ve Libya’yı diyaloğa çağırdığı kaydedildi.
in.gr’deki bir başka haber, ‘Türk-Yunan: Onlar Girit’in güneyindeki gri bölgeyi siliyor’ başlığıyla sunuldu. Haberde, Amerikan ExxonMobil’in Girit Adası’nın güneyinde araştırma yaptığı günlerde Sisi’nin söz konusu kararnameyi yayımladığı, iki gelişmenin Lübnan-İsrail anlaşmasına benzer çözüm hedefleyen ABD damgalı bir arabuluculuğun yolunu açabilecek iki anahtar olabileceği savunuldu.