Birkaç gün içinde Kiev’i işgal edip kukla bir rejimi iktidara getirmeyi planlayan Rus lider Vladimir Putin, sekizinci ayı geride kalmak üzere olan savaşta son kozlarını oynuyor. Ukrayna’nın en büyük ikinci şehri Harkov çevresini birkaç günde kaybeden Rus ordusu, peşinden Donetsk ve Luhansk bölgesindeki kilit noktaları yitirdi. Karşı taarruzun Herson’da başladığını duyuran Ukraynalılar ise, kimsenin beklemediği bir sürprizle önce Harkov’u Rus işgalcilerden temizledi. Doğu cephesindeki başarıyı güneydeki Herson çevresindeki ilerleyiş izledi.
Putin, Ukrayna karabasanını bitirmek için bir ay içerisinde arka arkaya adımlar attı. ‘Kısmi seferberlik’ ilan edip 200 bin yedek askeri cepheye sürdü, düzmece referandumların ardından Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson’u ‘resmen’ ilhak ettiğini açıkladı.
Türkiye ve uluslararası toplum tarafından tanınmayan ilhak hamlesi, Rus işgalcilerin sonbaharın başından itibaren cephede uğradığı bozgunu örtmeye yetmedi. 19 Ekim Çarşamba günü yeni bir imza atan Putin, işgal altında tutulan dört bölgede sıkıyönetim ilan etti. Sıkıyönetim, işgal bölgelerinde yaşayan halka seyahat yasağı getirilmesini ve silah endüstrisinde çalışmaya zorlanmalarını mümkün kılıyor. Ayrıca, Rusya’nın Ukrayna sınırındaki bölgelerinde yeni kısıtlamalar getirildi.
Gittikçe köşeye sıkışan ve Kırım’la Rusya’yı birbirine bağlayan Kerç Köprüsü’nü havaya uçuran patlamayla çılgına dönen Putin, Ukrayna’nın tüm şehirlerine füze yağdırdı. Rus misillemesi, özellikle Ukrayna’nın kritik altyapı ve enerji tesislerini hedef aldı. Füzelerin yanı sıra İran’dan satın alınan kamikaze drone’lar başkent Kiev dahil birçok kente saldırı için kullanıldı.
İSRAİL PLANINI DEĞİŞTİRDİ
Saldırılarda göze çarpan bir nokta, karadan havaya hava savunma sistemi S-300’lerin Ukrayna şehirlerine ateşlenmesiydi. Amerikan New York Times gazetesi, Vladimir Putin’in Suriye’deki askerleri ve S-300 hava savunma sistemlerini Ukrayna’ya naklettiğini bildiriyor. Haberini bir İsrail ordu yetkilisi ile iki Batılı diplomata dayandıran NYT, Rusya’nın Suriye’deki iki taburunu geri çektiğini, 1600 askerin Ukrayna’da savaşmaya gönderildiğini yazdı.
‘Rusya Suriye’deki güçlerini küçültüyor, orada bir İsrail stratejik etkeni var’ başlığıyla haberini sunan New York Times, Moskova’nın kilit hava savunma sistemini geri götürdüğünü, askerlerin de ayrılmasıyla İsrail’in Suriye ve Ukrayna politikalarında değişikliğe yol açtığını aktardı. Habere göre, Tel Aviv yönetimi, S-300 tehdididin ortadan kalkmasıyla Ukrayna’nın hava savunma sistemleri satın alma talebini geri çevirdi. Rusya’nın Suriye adımıyla İsrail’in Ukrayna’ya vereceği desteği engellediğini kaydeden gazete, Tel Aviv’in Rus mevcudiyetine rağmen Suriye’deki özellikle İran milislerini defalarca hava saldırılarıyla vurduğunu hatırlatıyor.
Ukrayna, hafta başında Rusya’ya tek seferde 1700 adet insansız hava aracı satan İran’la tüm ilişkileri koparacaklarının sinyalini verdi, Avrupa Birliği’nden Tahran’a yeni yaptırımlar uygulamasını istedi. Kiev yönetimi, ayrıca, İran’ın Ortadoğu’daki ezeli düşmanı İsrail’den acil şekilde hava savunma sistemi talep etmeye hazırlanıyor.
Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin büyükelçilerine konuşan İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz ise, Ukrayna’ya silah vermeyeceklerini söyledi. Benny Gantz, İsrail’dekine benzer, hava saldırılarına karşı bir erken uyarı sisteminin inşasında ise rol alabileceklerini kaydetti. Gantz’ın açıklaması, Kiev yönetiminin Demir Kubbe gibi İsrail hava savunma sistemleri için resmi bir talepte bulunacağını açıklamasından bir gün sonra geldi.
İsrail’in saygın gazetesi Haaretz, Pazartesi akşamı Savunma Bakanı Benny Gantz ile mevkidaşı Oleksiy Reznikov arasında bir telefon görüşmesi yapılması için Kiev’den talep geldiğini ancak bunun Tel Aviv tarafından reddedildiğini yazmıştı. Rusya’nın aynı günün sabahında İsrail’i Ukrayna’ya silah göndermekle suçladığını hatırlatan Haaretz, buna karşın İsrail ve Ukrayna arasındaki temasların haftalardır devam ettiğini aktarmıştı. Haaretz’e göre, İsrail ve Ukrayna savunma bakanları günler içinde bir görüşme gerçekleştirecek. Ancak şimdiye kadar resmi bir açıklama yapılmış değil.
‘ETNİK TEMİZLİK’ İÇİN BAHANE
Moskova, İsrail’in Ukrayna’da devreye girmesini Suriye adımıyla engellemiş gibi görünse de cephe hattında işler yolunda gitmiyor. Güneydeki Herson’da Ekim ayı başından itibaren işgal ettiği toprakları yitirmeye başlayan Ruslar, en sonunda sıkıyönetimle aynı gün şehrin tahliye edileceğini açıkladı. 18 Ekim Salı gecesi Herson’da yaşayanlara Rus işgalcilerin telefon operatörlerinden acilen bölgeyi terk etmelerini isteyen mesajlar gönderildi. Çarşamba günü ise tahliye operasyonu başladı.
Rus işgal yöneticileri 60 bin insanın Herson’dan çıkarılacağını söylüyor. Savaş öncesi nüfus yaklaşık 300 bin olan Herson’da, bu sayının 150 bine düştüğü tahmin ediliyor.
Ukrayna’yı yakından izleyen Savaş Araştırmaları Enstitütüsü (ISW), Rusların ‘tahliye’yi bahane olarak kullandığını, bölgede yaşayan işgal karşıtı Ukraynalıları kitlesel olarak Herson’dan çıkardığını ve ‘etnik temizlik’ yaptığını belirtiyor. ISW ayrıca, Ukraynalıların gelecekte Rus ordusunda savaşmaya zorlanabileceğini de kaydediyor. ISW’ye göre ayrıca, Dinyeper Nehri’nin batı yakasında kalan Rus askerleri ve işbirlikçileri de Kırım tarafına götürülüyor.
BARAJDA ‘SAHTE BAYRAK’ BOMBARDIMANI
Haftalardır yavaş yavaş Herson bölgesinde Rusları püskürten Ukraynalıların, kısa sürede şehri geri alması muhtemel. Rus yetkililerin açıklamalarını analiz eden ISW, Moskova’nın Rus halkını Herson’un kaybına hazırladığını yazdı.
Harkov’dakine benzer bir hezimet adım adım kıyıya vururken, Ruslar Kakhovskaya barajını bombardımanla yıkıp suçu Ukraynalılara atmayı planlıyor gibi görünüyor. Dinyeper Nehri üstündeki barajın yıkılmasıyla nehir kıyısındaki Ukrayna ilerleyişinin yavaşlaması hedefleniyor.
ÜÇÜNCÜ UTANÇ VERİCİ GERİ ÇEKİLME
ISW, Kremlin’in Kiev ve Harkov’un ardından utanç verici üçüncü bir geri çekilmeyı örtmek için provokasyona başvurabileceği yorumunu yapıyor.
Vladimir Putin’in Ekim ayı başında Ukrayna’daki işgal güçlerine komutan olarak atadığı General Sergey Surovikin, Herson’da köşeye sıkıştıklarını ‘durum gergin’ sözleriyle itiraf etti.
‘HAYATİ STRATEJİK’ BİR KONUMDA
İşgalcilerin Herson’u terk edebileceğini yazan CNN International ise, ‘Savaşın en büyük ödülü yakında kaybedilebilir’ başlığını attı. CNN’nin haberine göre, Ukrayna birlikleri haftalardır her yönden Herson’a doğru yaklaşıyor, Ağustos sonundan itibaren Dinyeper Nehri üstündeki köprülerin havaya uçurulması Rusların bölgeye takviye askerler getirmesini ciddi olarak geciktirdi.
Herson, Rusya’nın Ukrayna’da işgal ettiği ilk büyük şehirdi ve halihazırda Rusların elinde tuttuğu tek bölgesel başkent. Herson’u ‘hayati stratejik şehir’ olarak tanımlayan CNN Internaitonal, Kırım’ın hemen kuzeyindeki kentin özellikle coğrafi konumu nedeniyle önemli olduğunu kaydediyor.
CNN, Herson’daki Rus kuklası yerel yönetimin daha önce şehri terk etme gibi bir planlarının olmadığı yönünde açıklamalar yaptığını hatırlatıyor.
CNN International ayrıca, Kremlin’in işgalin yedinci gününde Rusların eline geçen kenti bir ‘zafer propagandası’ olarak kullandığını yazdı.
Ukrayna tarafı yakında önemli bir zafer kazanılacağını dile getiriyor ancak herhangi bir yer ismi telaffuz edilmiyor. Günlük rapor yayımlayan İngiliz istihbaratı ise, bugün Rusların Herson’u terk etme ihtimalini ciddi şekilde düşündüğünü bildirdi.
İngiliz istihbaratı, Putin’in son umudu olan işgal komutanı general Surovikin’in Herson itirafları ‘çok olağandışı’ sınıfına giriyor. İngilizlere göre, Ruslar geri çekilirken Dinyeper Nehri üstünde kurdukları duba köprüleri kullanabilir.