Rusya lideri Vladimir Putin’in 21 Eylül Çarşamba sabahı ülke tarihinin üçüncü seferberliğini ilan etmesinin yol açtığı şok, dalga dalga yayılıyor. ‘Kısmi seferberlik’ adıyla 300 bin erkeğin Ukrayna’da savaşmaya gönderileceğinin duyulmasıyla, Rusya’dan kaçış başladı.
Ruslar bulabildikleri ilk uçağa atlayıp yurt dışına uçmayı denedi, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Ermenistan gibi ülkelere tek yön biletler 9 bin doları aştı.
Karayoluyla Rusya’yı terk etmeyi deneyenler ise, akın akın batı sınırındaki Finlandiya’ya gitti. Schengen turist vizesi bulunan on binlerce Rus’un Avrupa’ya geçmesi üzerine, Helsinki yönetimi Perşembe akşamı sınırı kapattı.
Kafkasya ülkesi Gürcistan’a kaçmak isteyenler yollarda 20 kilometreyi aşan kuyruklar oluşturdu, bisikletiyle pedal çevirenler ya da yürüyerek sınır kapılarına ulaşanlar vardı.
Kaçışın diğer rotaları Orta asya ülkeleri Moğolistan ve Kazakistan oldu.
‘Kısmı seferberlik’ kararı, Rusya’da Ukrayna işgalinin ilk günlerini hatırlatan kitlesel protestolara yol açtı. Başkent Moskova ve Putin’in memleketi St. Petersburg dahil birçok şehirde insanlar sokağa döküldü.
Ukrayna’daki işgale yüzlerce asker yollayan Dağıstan bölgesinde ise, polisle protestocular çatıştı. Mahaçkale ve diğer şehirlerde yüzlerce gösterici gözaltına alındı.
SAYI 1 MİLYONU BULABİLİR
Moskova 300 bin yedek askerin cepheye gönderileceğini duyursa da, söz konusu sayının 1 milyona ulaşması bekleniyor. Kremlin hafta içinde silah altına alımlarda hata yapıldığını kabul etti. Şimdiye kadar askerlik tecrübesi olmayan, yaşı ileri olan hatta engeli bulunan kişilere dahi seferberlik çağrısı geldi.
Rusya’nın paylaştığı resmi rakamlara göre, Rus ordusu 24 Şubat’ta başlayan işgalde 6 bin askerini kaybetti. Ancak Batılı istihbarat örgütleri, en az 40 bin Rus askerinin Ukrayna’da öldürüldüğünü, yaralılarla birlikte toplam kaybın 70 bini bulduğunu belirtiyor.
Putin’in alelacele ilan ettiği ‘kısmi seferberlik’ kararı, Ukrayna’da verilen büyük kaybı doğruluyor. Rusya, daha önce yalnızca iki kez seferberlik ilan etmişti.
Birinci Dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana üçüncü kez duyurulan seferberlik, Putin’in Kırım taktiğiyle Ukrayna’da işgal altında tutulan dört bölgede referandum kararı vermesinden birkaç gün sonra başladı.
‘KOLYAN, HER ŞEY YOLUNDA MI?’
Rusya’dan ayrılamayan ve askere gitmek istemeyen Ruslar ise, akla hayale gelmeyecek yöntemlere başvuruyor. Sosyal medyada paylaşılan bir videoda, bir erkeğin kolunun arkadaşı tarafından balyozla kırıldığı görüldü.
Genç erkek balyoz koluna indiğinde yüzünü kapatıyor, ardından ayağa kalkıp kolunu sarkıtıyor ve küfürler savuruyor. Balyozu vuran arkadaşı da, ‘Kolyan, her şey yolunda mı?’ sorusunu yöneltip küfür ediyor.
Videodaya dahil olan bir kadının ‘O niye kaçtı?’ sorusunu yedek asker adayının ‘Bana vuracağına söz verdi’ yanıtı izliyor. Balyoz vurulan kolu inceleyen kadın, bu kez yedek askere ‘Acı verdi mi? Yoksa kolunu kırmayı başaramadı mı?’ diye soruyor.
Videoda kaydındaki erkeğin askere çağrılıp çağrılmadığı belirsiz.
Kremlin’den ise, yedek askerlere kendilerini sakatlamamaları veya arkadaşlarının kemiklerini kırmamaları yönünde uyarılar geliyor.
KIRILMA NOKTALARI
Vladimir Putin, sınıra 190 bin asker yığdıktan sonra Ukrayna’ya saldırı emri vermişti. Yedinci ayını dolduran işgal girişiminde birkaç kırılma noktası var. Bunlardan ilki, Rus işgalcilerin birkaç haftada Kiev çevresinden püskürtülmesiydi. Moskova, işgalin ilk günlerinde Kiev’i ele geçirip Ukrayna’da tamamen bir kukla rejim kurmayı hedefliyordu. Ancak Nisan ayı başında Rus askerleri Kiev ve Çernigiv’den utanç verici bir yenilgiyle ayrıldı.
İlkbaharda Rus güçleri neredeyse haritadan sildikleri Azak Denizi kıyısındaki liman kenti Mariupol’ü işgal ederek, Kırım ve Donbas arasındaki kara bağlantısını kurdu. Bu, 24 Şubat’tan bu yana Moskova’nın en stratejik kazancıydı.
Doğu cephesinde ise kardeş şehirler Severodonetsk ve Lysychansk’ın el değiştirmesiyle Lugansk bölgesi tamamen Rusların kontrolüne geçti.
Özellikle Amerikan HIMARS füze sistemlerinin Ukrayna’ya ulaşmasıyla, yaz başında tablo değişti. Ukraynalılar önce Donbas’taki Rus ilerleyişini durdurdu, ardından da yaz sonuna doğru karşı taarruza geçti.
Ukrayna ordusu, Ağustos ayının sonunda Kırım Yarımadası’na komşu, güneydeki Herson’da karşı saldırı başlattı. Ruslar ise, doğu cephesindeki askerlerini Ukrayna taarruzunu durdurmak için güneye sevk etti. Tam da burada, Ukrayna ordusu Moskova’yı afallatan bir sürprize imza attı. Doğuda, Rusya sınırında bulunan Ukrayna’nın en büyük ikinci kenti Harkov’da da karşı taarruza geçti. Ukrayna birlikleri, günler içinde Harkov bölgesinin tümünü Rus işgalcilerden temizledi, öyle ki bir günde 50 kilometrelik ilerleme kaydedildi.
Kupyansk, İzyum ve Balakliya gibi sevkiyat rotalarının üstünde yer alan kilit yerleşimlerin el değiştirmesiyle, Ukrayna ordusu Donetsk’ın kıyısındaki Liman’a kadar geldi. Ukrayna birlikleri, Liman’ı da kısa sürede kuşattı. Analistler, Liman’ın saatler içinde düşmesini bekliyor.
Ukrayna lideri Vladimir Zelenskiy, Eylül ayında yaptığı açıklamalarda Kırım dahil işgal altındaki tüm toprakları kurtaracaklarını yinelemişti.