SON DAKİKA… Sudan karıştı! Afrika diken üstünde
Başkent Hartum'da sıradan bir Cumartesi sabahına uyanan Sudanlılar, dakikalar sonra patlak verecek çatışmadan habersiz evlerinden dışarı çıkıp yollara düştüler. Sokaklardaki insanlar, çatışmaya yolda yakalandı. Bazıları ise silah sesleriyle uykularından uyandı.
Rusya'nın Ukrayna'ya karşı açtığı savaş neredeyse on dördüncü ayına girerken, dünyanın gözü bir anda Avrupa'dan başka bir kıtaya, Afrika'ya çevrildi. Afrika'nın doğusunda yer alan Sudan'ın başkenti Hartum'da Cumartesi sabahı başlayan şiddetli çatışmalar ikinci gününde. Görgü tanıkları ıssız caddelerde patlama ve silah sesleri duyduğunu bildiriyor.
General Muhammed Hamdan Dagalo'nun liderlik ettiği ve ordu birliklerine karşı silaha sarılan Hızlı Destek Güçleri (RSF), başkent Hartum'daki başkanlık sarayı, havalimanı ve diğer hayati tesisleri kontrol ettiğini duyurdu. Ancak Sudan ordusu söz konusu açıklamayı yalanladı, Hartum sakinlerinden evlerinde kalmalarını istedi. Orduya ait savaş uçakları, RSF'nin üslerini bombardımana tutuyor.
Hartum'daki havalimanında içinde yolcuları ve mürettebatıyla kalkış için bekleyen Suudi Arabistan'a ait bir yolcu uçağına, mermiler isabet etti. Saudia isimli havayolu şirketi, uçağın bir 'kaza' geçirdiğini açıkladı. Şehre gelmek için yola çıkan uçaklar geri dönüyor ve Hartum'da pistteki bir ticari uçağın patlayıcıyla vurulduğuna dair haberler var.
Devlet televizyon kanalında da çatışmalar yaşandığına dair haberler geliyor ve görgü tanıkları kanalın artık RSF tarafından kontrol edildiğini söylüyor.
PANİK VE KORKU
640 bin nüfuslu Hartum'un sakinlerinden Bakri ismindeki bir pazarlama uzmanı, daha önce şehrin semalarını siyah bulutların kapladığı benzer bir çalkantıyı hiç görmediğini dile getirdi:
"İnsanlar dehşete kapılmış halde ve geri evlerine koştu. Sokaklar anında bomboş kaldı."
Kenya'da yaşayan kız kardeşi aracılığıyla BBC'ye konuşan bir görgü tanığı ise, "Çatışmalar hâlâ devam ediyor ve insanlar sokağa çıkmıyor - çok fazla panik ve korku var" dedi.
AĞIR TOP SESLERİ
Yaşadığı binanın üzerinden askeri bir uçak geçerken BBC'ye konuşan bir başka görgü tanığı, Dua Tarık, canlı yayında "Yandaki evin çatısına gerçek mermi sıkıyorlar ve biz de şimdi siper alacağız" ifadesini kullandı.
Hartum'un komşu şehirleri Omdurman ve Bahri yakınlarında Pazar sabahı ağır top sesleri duyuldu. Görgü tanıkları, Kızıldeniz kıyısındaki Port Sudan şehrinde de silah sesleri duyduklarını bildiriyor.
Ordu birlikleri ve paramiliter güçler arasındaki savaşta en az 56 kişinin hayatını kaybettiğini aktaran uluslararası haber ajansı Agence France-Presse (AFP) muhabirleri, Hartum'daki patlamaların evlerin pencerelerini sarstığını söylüyor.
Demokrasi yanlısı sağlık grubu Sudan Doktorları Merkez Komitesi, yaşamını yitirenler arasında sivillerin de olduğu bilgisini verdi.
Birleşmiş Milletler'e bağlı Dünya Gıda Programı'nın üç çalışanı, Sudan'ın batısındaki Kabkabiya'da bir askeri üste taraflar çatışırken hayatını kaybetti.
Pazar günü sabah saatleri itibarıyla yaralı sayısı 600'e yaklaştı, doktorlar birçok yaralının ya da cesedin hastanelere taşınmadığı için gerçek sayıyı bilmenin mümkün olmadığını da ekledi.
SAVAŞANLAR BAŞKAN VE YARDIMCISI
Son olarak Ekim 2021'de bir darbenin gerçekleştiği Afrika ülkesi Sudan'da, silahlı kuvvetlerin başı ve fiilen ülkenin devlet başkanı General Abdulfettah el-Burhan.
Sayıları 100 bini bulan Hızlı Destek Güçleri'nin (RSF) başındaki General Dagalo'nun bilinen ismi, Hemedti.
Ordu, Ekim 2021'deki darbeden bu yana ülkeyi Egemenlik Konseyi aracılığıyla yönetiyor. Konsey başkanı Orgeneral Burhan, başkan yardımcısı ise Hemedti.
Ancak sivil bir hükümete geçiş önerisi, RSF'yi ulusal orduya entegre etme takvimi nedeniyle suya düştü. RSF bunu 10 yıl ertelemek istedi ancak ordu bunun iki yıl içinde gerçekleşmesi gerektiğini söyledi.
Taraflar arasında yıllardır devam eden güç savaşı, son darbeyle birlikte hiddetli bir rekabete dönüştü. Ülkede sivil bir hükümetin kurulması için yapılan müzakereler çökünce, ordu ve paramiliter grup silaha sarıldı.
'Hemedti', Al Jazeera'ya tüm ordu üsleri ele geçirilene kadar savaşacağını söyledi. Birleşik Arap Emirlikleri merkezli Sky News Arapça'ya verdiği röportajda ise, General Burhan'ın teslim olmasını şart koştu.
Ordu sözcüsü Tuğgeneral Nabil Abdallah, AFP’ye, "Hızlı Destek Güçlerine bağlı savaşçılar, Hartum'da ve Sudan çevresindeki başka yerlerde çok sayıda ordu kampına saldırdı" dedi ve ekledi: "Çatışmalar devam ediyor ve ordu ülkeyi korumak için görevini yapıyor."
KIVILCIMI ATEŞLEYEBİLİR
Çatışmanın bölgesel bir kıvılcımı ateşlemesinden de korkuluyor. RSF, Sudan'ın kuzeyinde Mısır ordusuna bağlı askerlerin Sudan birliklerine teslim olduğunu gösteren bir video paylaştı.
Mısır ordusu ise, güney komşusu Sudan'da tatbikatlar için askerlerinnin bulunduğunu doğruladı.
Sudan'ın batı komşusu Çad ise, çatışmaların duyulmasıyla derhal sınırını kapattı.
DÜNYA AYAKTA
45 milyon nüfuslu Sudan'ı saran çatışmalar ABD'den Rusya'ya, Çin'den Türkiye'ye, Fransa'dan İran'a, Avrupa Birilği'nden Birleşmiş Milletler ve Arap Birliği'ne dünyayı ayağa kaldırdı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, çatışmaların Sudanlı sivillerin güvenliğini tehdit ettiğini ve demokratik dönüşüm çabalarını baltaladığını söyledi. Blinken, Twitter mesajında "İlerlemenin tek yolu müzakerelere geri dönmektir" dedi.
Üst düzey askeri liderleri çatışmaları durdurmaya çağıran ABD Büyükelçisi John Godfrey, "Son derece rahatsız edici silah ve çatışma seslerine uyandım. Hartum'daki ve başka yerlerdeki Sudanlıların yaptığı gibi, şu anda Büyükelçilik ekibiyle birlikte saklanıyorum" ifadesini kullandı.
'Şiddetin tırmanmasından' endişe duyduğunu açıklayan Rusya Büyükelçiliği, ateşkes çağrısında bulundu.
Silahlı çatışmanın derhal durdurulması çağrısı yapan Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Mısır lideri Abdulfettah Sisi ve Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Musa Faki ile gerilimin nasıl düşürülebileceğini görüştü.
Arap Birliği ise, Suudi Arabistan ve Mısır'ın talebiyle bugün acil olarak toplanıyor.
Türkiye, çatışan tarafları sükunete davet etti. Dışişleri Bakanlığı'nın resmi açıklamasında, "Sudan'daki tüm kesimleri, geçiş sürecinin kazanımlarına bağlı kalmaya, sükunet ve diyaloğa davet ediyoruz. Sudan’ın sorunlarına ancak ulusal uzlaşı yoluyla kalıcı çözüm bulunabilecektir" denildi.
Çatışmaların son bulması çağrısında bulunanlar arasında Avrupa Birliği, Fransa, İtalya ve İran da var. Yanı sıra, Afrika kıtası ve Arap dünyasının bölgesel müttefiklerinden de benzer çağrılar geldi.